Houtskeletbouw, toekomstbestendig bouwen met hernieuwbare grondstoffen.

Bouwen met hout vs. massief traditioneel bouwen.

Innovatie en vernieuwing zijn uitdagingen in elke branche, ook voor de bouwsector. Door de traditie van Vlaamse gebouwen op basis van solide structuren, worden houten gebouwen nog te vaak gezien als een buitenbeentje.

De Vlaamse architectuurtraditie kenmerkt zich door degelijke bouwmaterialen. Met name beton, snelmetselwerk en bakstenen gevels. Zoals elk systeem heeft dit ontwerp zijn sterke en zwakke punten. Thermische traagheid, uitstekende akoestische prestaties en veel knowhow en ervaring van de aannemer zijn slechts enkele van de vele voordelen.

Maar er is ook een keerzijde. De productie van grote hoeveelheden bouwstoffen is energie-intensief en de winning van grondstoffen gaat gepaard met aanzienlijke milieubelasting. Transport van deze bijna letterlijk zware materialen heeft een negatieve invloed op de LCA (Life Cycle Assessment). In een tijd waarin de energieprijzen de pan uitrijzen en de meedogenloze adem van klimaatverandering ons door de nek blaast, wegen deze nadelen zwaar op ons.

Hoewel houten constructie in onze regio niet zo gebruikelijk is als massieve constructie, heeft het veel onmiskenbare voordelen ten opzichte van conventionele constructies. Vanuit het huidige maatschappelijk perspectief is het duurzame aspect van houten constructie misschien wel de belangrijkste troef. Hout heeft veel voordelen omdat het biologisch is, in principe onuitputtelijk (omdat het regenereert) en bovendien grote hoeveelheden CO2 kan opslaan.

Maar er zijn nog voordelen. Houten constructie staat gelijk aan droogbouw. Niet alleen heeft het tijdens de fabricage minder water nodig, maar tijdens de bouwfase is er aanzienlijk minder vocht in de constructie, waardoor het gebouw sneller zijn normale evenwichtspositie ten opzichte van vocht bereikt.

Houten constructies zijn ook circulair. De verschillende onderdelen zijn eenvoudig mechanisch met elkaar te verbinden en kunnen worden gedemonteerd en volledig hergebruikt. Van een lineair verhaal (vervaardiging, gebruik, sloop, storten) kom je automatisch uit op een circulair verhaal. (fabricage, gebruik, ontmanteling, hergebruik).

Samenvatting van de voordelen:

• In principe onuitputtelijke grondstof en hernieuwbaar als het afkomstig is uit duurzaam beheerde bosbouw (FSC, PEFC, etc.)
• Aanzienlijk minder energie nodig voor de productie in vergelijking met bijvoorbeeld beton
• Door de hoge mate van prefabricage is houten constructie meestal de snellere bouwmethode.
• Houtbouw = droogbouw, d.w.z. aanzienlijk minder vocht in het gebouw
• Houten = lichtgewicht constructie. Dit zorgt voor een lichtere basis. Daarom is hout uitermate geschikt voor het aanleggen van nieuwe verdiepingen.
• Uitstekend geschikt voor circulaire structuren

 

En wat zijn de nadelen?

Het hangt ervan af hoe men het bekijkt. Natuurlijk zijn er een aantal dingen waar je op moet letten bij het bouwen met hout.

Het belangrijkste verschil tussen houten constructie en traditionele massief constructie is het eigen gewicht. Het lage eigengewicht van hout heeft veel gevolgen die in de ontwerpfase de nodige aandacht verdienen. Als het bijvoorbeeld om akoestiek gaat, presteren houten constructies over het algemeen slechter dan traditionele massieve constructies. Door hun geringe massa zijn ze bijzonder gevoelig voor luchtgeluid. Daarom moet de ruwbouw van het gebouw een doordachte constructie zijn volgens het massa-veer-massa-principe.

Contactgeluid heeft ook de neiging zich door de structuur te verspreiden. Ook hier kunnen goede prestaties worden bereikt door de verschillende lagen te scheiden.

Door het lichte gewicht van hout is ook de warmtecapaciteit van houten constructies beperkter dan gebruikelijk. Daarom is het dempende effect van massieve constructies (denk aan oude kerkgebouwen) niet beschikbaar. Gerichte maatregelen zoals voldoende isolatie, goede ventilatie en het aanbrengen van zonwering kunnen het gebrek aan warmtecapaciteit volledig compenseren.

Conclusie?

Houten architectuur is "toekomstgerichte" architectuur. In de maatschappelijke context van klimaatverandering, de energiecrisis en de daaruit voortvloeiende kostbare fabricageprocessen van veel traditionele bouwmaterialen (beton, baksteen, dakpannen), is houtbouw een serieus alternatief geworden voor traditionele bouwsystemen.

Een doordacht ontwerp gebaseerd op de sterke punten van houten constructie is essentieel, maar het eindresultaat is een duurzame constructie met een kleine ecologische voetafdruk.